Tổng quan về nhiễm độc da dị ứng thuốc

1. Khái niệm

• Nhiễm độc da dị ứng thuốc là những phản ứng, hội chứng, những bệnh xuất hiện trong hoặc sau khi dùng thuốc, qua đường tiêu hóa, đường tiêm truyền, uống, khí dung, nhỏ qua niêm mạc, tiếp xúc… với những mức độ biểu hiện khác nhau của da và các tạng có thể gây tử vong cho người bệnh.
• 75% các loại tai biến do thuốc là nguyên nhân dị ứng do tình trạng quá mẫn , phản ứng khác thường của cơ thể với dị nguyên. Cho đến nay nhiễm độc da dị ứng thuốc vẫn là một vấn đề thời sự của y học trong và ngoài nước. Dù người thầy thuốc có kiến thức, có kinh nghiệm và tận tâm với người bệnh vẫn xảy ra bệnh do thuốc. Nhiễm độc da dị ứng thuốc ngày càng tăng và đã trở thành mối lo cho cả thầy thuốc và bệnh nhân ở mọi chuyên khoa.

2. Yếu tố dịch tễ

• Theo số liệu của các tác giả trong và ngoài nước, nhiễm độc da dị ứng thuốc ngày càng tăng và ngày càng phổ biến, khoảng10-12% dân số cảm ứng với một hoặc nhiều loại thuốc. Nhiễm độc da dị ứng thuốc chiếm khoảng 10% tổng số các bệnh dị ứng.
• Theo thống kê của tổ chức Y tế Thế giới ở 17 nước cho thấy cac loại thuốc đều có khả năng gây dị ứng nhất là các kháng sinh: tỷ lệ shock phản vệ 1/170.000
• Nghiên cứu điều tra cơ bản của bộ môn dị ứng lâm sàng trường Đại học Y khoa Hà Nội 1980-1984, 1990-1994 ở Hà Nội tỷ lệ nhiễm độc da dị ứng thuốc chiếm khoảng 2,5% có xu hướng tăng cao trong những năm gần đây. Nguyên nhân tăng là do:

Số lượng thuốc lưu hành ngày càng nhiều

Tỷ lệ người dùng thuốc và dị ứng với thuốc ngày một tăng

Chủ yếu là do sai sót trong chế độ dùng thuốc của các bệnh nhân và thầy thuốc. Sử dụng thuốc không đúng chỉ định, không đúng liều, không kiểm tra và theo dõi.

• Bệnh xảy ra ở người có cơ địa dị ứng, mang yếu tố di truyền và gia đình
• Người lớn gặp nhiều hơn trẻ em có lẽ do quá trình chuyển hóa giảm, chậm đào thải.

3. Lâm sàng

• Sốt: bệnh nhân có thể sốt nhẹ, nhiều khi không để ý, có khi lại sốt rất cao
• Ngứa: có thể ngứa nhẹ hoặc ngứa dữ dội, ngứa sớm nhất ở vùng da đầu chi,mí mắt, quanh các hốc tự nhiên, rồi sau đó lan ra các vùng khác. Cũng có thể ngứa bắt đầu ở bất kì vị trí nào của vùng da cơ thể.
• Tổn thương da:

Ban đỏ: từ ban đỏ li ti tới các mảng ban đỏ lớn có khi lan rộng ra toàn thân

Mụn nước: trên nền da đỏ, có thể dập vỡ, chảy dịch

Bọng nước: bằng hạt ngô, hạt lạc có khi to bằng lòng bàn tay, dễ vỡ.

Mụn mủ, sẩn đỏ, sẩn huyết thanh.

Các thương tổn kèm theo: phù nề, trợt, loét tiết dịch

• Tổn thương niêm mạc: niêm mạc mắt, niêm mạc miệng, sinh dục, hậu môn viêm đỏ, trợt loét, tiết dịch
• Tổn thương các tạng: các tạng đều có thể bị tổn thương, hay gặp nhất là gan, thận, máu, phổi.