Sinh bệnh học nhiễm độc da dị ứng thuốc

1. Yếu tố kháng nguyên

• Phần lớn các thuốc là những hợp chất hóa học có nguồn gốc vô cơ hoặc hữu cơ ngoại lai đối với cơ thể
• Đa số các thuốc không phải là kháng nguyên mà chỉ là Hafteen (bán kháng nguyên) vì bản chất không phải là protein, chúng có cấu trúc đơn giản, trọng lượng phân tử thấp, muốn trở thành kháng nguyên hoàn chỉnh, phải kết hợp với protein trong máu
• Chỉ có một số thuốc như cao gan, vaccin, insulin, hormon, men… có trọng lượng phân tử cao, cấu trúc cồng kềnh là những kháng nguyên hoàn chỉnh, có tiềm năng gây cảm ứng cao.

2. Tình trạng đáp ứng miễn dịch của cơ thể

• Là tình trạng một cơ thể đã có một lần tiếp xúc với kháng nguyên và ít nhiều đã hình thành những yếu tố sẵn sàng chống lại kháng nguyên, đó là miễn dịch dịch thể và miễn dịch tế bào.
• Miễn dịch dịch thể: các kháng thể thuốc là những globulin miễn dịch IgE, IgM, IgA, IgG. Trong đó, IgE có vai trò quan trọng trong dị ứng thuốc vì nó có ái tính mạnh với kháng nguyên thuốc. Thuốc vào lần hai có sự kết hợp kháng nguyên – kháng thể, kết quả là sự tán hạt các tế bào mast và bạch cầu ái kiềm giải phóng ra các chất trung gian hóa học, đặc biệt là histamin tác động vào cơ quan đích gây shock phản vệ. Kháng thể IgM có vai trò gây độc tế bào. Kháng thể IgG và số ít IgG được hình thành chống lại kháng nguyên với sự tham gia của bổ thể, phức hợp kháng nguyên – kháng thể lắng đọng ở thành mao mạch máu gây tắc nghẽn và hoại tử.
• Miễn dịch tế bào (tế bào lympho B và tế bào lympho T): khi kháng nguyên xâm nhập vào cơ thể lần hai sẽ xảy ra một phản ứng rõ rệt và mạnh hơn gọi là đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào, bao gồm toàn bộ các hiện tượng phức tạp cho phản ứng đặc hiệu giữa hệ thống tế bào có thẩm quyền miễn dịch và kháng nguyên, kết quả là tạo ra các chất gây viêm lymphokin mà có thể gây ra các biểu hiện lâm sàng đa dạng của nhiễm độc da dị ứng thuốc.

3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến nhiễm độc da dị ứng thuốc

• Liều: liều nhỏ cũng có thể gây dị ứng thuốc
• Đường vào: tiêm, nhỏ, uống, bôi, xông hơi… đều có thể gây dị ứng.
• Các dạng thuốc chậm hấp thu, chậm đáo thải giữ nồng độ cao trong dịch gian bào làm dễ dàng hình thành kháng nguyên, dễ gây dị ứng.

4. Các rối loạn chức phận

Gan, thận, dạ dày, ruột làm ảnh hưởng đến hấp thu, đào thải thuốc.

Tình trạng thần kinh căng thẳng là điều kiện thuận lợi cho nhiễm độc da dị ứng thuốc.

5. Tiền sử

Gia đình, bản thân có cơ địa dị ứng là điều kiện thuận lợi cho dị ứng.